زنجیره‌ی ساخت و عرضه‌ی یک بازی رومیزی به طور معمول از کله‌ی یک طراحی که آرام و قرار ندارد و شب و روز به فکر خلق است شروع می‌شود و در نهایت به یک محصول در قفسه‌ی یک علاقمند ختم می‌شود. اما در کنار تمام افراد و عواملی که در حد فاصلِ دو سر این بازه (کله تا قفسه!) قرار گرفته‌اند، دو مورد نقش بسیار مهمی در به وجود آمدن چیزی که تا قبل از آن وجود خارجی نداشته تاثیرگذار هستند: ناشر و تولیدکننده! در این مطلب تلاش می‌کنم تا تعریفی از این دو رکن اساسیِ صنعت و کارها و وظایفی که هرکدام بر عهده دارند ارائه بدهم.
ناشر یا Publisher
ناشر به طور کلی به شخص یا شرکتی گفته می‌شود که وظیفه‌ی هدایتِ طرح یا ایده را به سمت یک محصول نهایی بر عهده دارد. ناشر در واقع پدید‌آورنده‌ی تمامی محتوای بازی اعم از قوانین و تصویرسازی آن است. اگر ناشر خود طراح و ایده‌پرداز بازی باشد در اینصورت تمامی حقوق مادی و معنوی اثر را در اختیار خواهد داشت، اما ممکن است طراحِ بازی شخص دیگری باشد که در اینصورت فقط حقوقِ محصولِ تولید‌شده در اختیار ناشر خواهد بود. به عنوان مثال بازی رکب که نسخه‌ی فارسی بازی Condottiere است را تصور کنید. تمامی حقوق بازی رکب به شکلی که در محصول نهایی تولید شده، در اختیار موسسه رومیز است، اما رومیز هیچ حقی نسبت به نسخه‌های دیگر بازی (نسخه اصلی انگلیسی و یا نسخه‌های دیگر) ندارد.
اما کارها و مسوولیت‌های یک ناشر چیست؟ به طور کلی وظایف یک ناشر به دو بخش پیش‌تولید و پس از تولید تقسیم می‌شود:
- ارزیابی طرح‌ها؛ یکی از کارهای معمول ناشران در پیش‌تولید، بررسی طرح‌ها و ایده‌های بازی است. این ارزیابی بر اساس استراتژی ناشر، سبک کاری، محصولات قبلی و مواردی از این دست صورت می‌گیرد. مثلا کمپانی HABA که یک ناشر آلمانی است، سابقه‌ی بسیار پر قدرتی در زمینه‌ی بازی‌های رومیزی کودکان و نوجوانان دارد و به همین دلیل پروپوزال‌های بازی‌های سنگین را ارزیابی نمی‌کند.
- توسعه؛ توسعه‌ی طرح یکی از اصلی‌ترین بخش‌های کاری یک ناشر در زمان پیش‌تولید است. توسعه شامل تکمیل فاز پلی‌تست بازی، ساخت ماکت‌های پیشرفته، انتخاب سبک بصری، ویراستاری دفترچه، انتخاب تصویرساز و تمام کارهای ریز و درشت دیگری که طرح اولیه را به یک محصول نهایی نزدیک می‌کند می‌باشد. فاز توسعه یکی از مهمترین بخش‌های شکل‌گیری یک بازی است و توسعه‌ی موثر می‌تواند یک بازی معمولی را به یک بازی خوب و یک بازی خوب را به یک موفقیت چشم‌گیر بدل کند.
- مدیریت پروژه؛ تمامی بخش‌های پیش‌تولید یک بازی نیازمند زمان‌بندی و برنامه‌ریزی، برون‌سپاری و درون‌سپاری کارها، پرداخت و تسویه و سرمایه‌گذاری و دیگر مسایل مرتبط با کنترل پروژه است. به طور کلی ناشر را می‌توان تهیه‌کننده‌ی محصول هم به حساب آورد و ارتباطات ناشر می‌تواند در این زمینه کمک شایانی به پیشبرد موثر طرح داشته باشد.
- بازاریابی و تبلیغات؛ بخش اصلی کار ناشر در فاز پس از تولید شامل معرفی، تبلیغ و گسترش بازار در مورد محصول تولید شده است. هر ناشری به فراخور توانمندی و امکانات خود ممکن است راه‌های مختلفی برای این فاز داشته باشد، اما به طور معمول این فاز شامل تبلیغات (آنلاین و آفلاین)، برگزاری رویداد، ساخت محتوای متنی و ویدیویی و فعالیت‌هایی از این دست می‌باشد.
- خدمات پس از فروش؛ این مورد هم از وظایف پس از تولید ناشر است که شامل تامین کسری محتوای بازی، جایگزینی قطعات آسیب‌دیده و موارد این چنینی می‌شود. البته گاهی ممکن است این بخش به تولیدکننده واگذار شود.
تولیدکننده یا Manufacturer
تولیدکننده در واقع آن مجموعه یا مجموعه‌هایی است که وظیفه‌ی تولید قطعات بازی را بر عهده دارند. یک تولیدکننده به طور مشخص امکاناتی برای تولید (مثلا دستگاه چاپ، برش، تزریق و …) در اختیار دارد و تمام یا بخشی از پروسه‌ی تولید را درون مجموعه‌ی خود انجام می‌دهد. ذکر اسم تولیدکننده روی جعبه‌ی بازی کاملا به توافق ناشر و تولیدکننده بستگی دارد. مثلا همیشه پشت جعبه‌ی بازی‌های تولید Stonemaier Games لوگو و نام Panda Game Manufacturing که یک کمپانی چینی و تولیدکننده‌ی قطعات بازی است ذکر می‌شود.
اما کارها و مسوولیت‌های تولیدکننده چیست؟ به طور کلی وظایف تولیدکننده به بخش تولید محدود می‌شود:
- مشاوره‌ی تولید؛ تجربه‌ی تولیدکننده در بخشی که در آن تخصص دارد (مثلا چاپ) می‌تواند به ناشر برای رسیدن به یک محصول با کیفیت کمک کند. تولیدکننده با معرفی مواد اولیه، روش‌های مختلف تولید، در اختیار گذاشتن نمونه‌های تولیدی، مشاوره‌ی نرم‌افزاری و مواردی از این دست می‌تواند به ناشر مشاوره بدهد.
- تولید؛ مهمترین کار تولیدکننده ساخت اجزای بازی با کیفیت مورد نظر ناشر است. چاپ جعبه، ساخت جعبه، چاپ کارت‌ها و توکن‌های مقوایی و صفحه و دفترچه راهنما، مقسم، توکن‌های چوبی یا پلاستیکی، مهره‌ها و دیگر اجزای بازی در این مرحله باید توسط یک یا چندین تولیدکننده ساخته شوند و سپس در یک محل واحد (جهت مونتاژ) انبار شوند.
- برون‌سپاری قطعات خاص؛ هر تولیدکننده‌ای به یک زنجیره‌ی روابط کاری متصل است که می‌تواند کار ناشر را در جستجو برای یافتن مجموعه‌ی قابل اعتماد برای تولید راحت‌تر کند. تصور کنید که شما یک قطعه‌ی پلاستیکی در بازی خود دارید و قاعدتا باید زمان زیادی را برای گشتن در بازار به دنبال جایی که تونایی تولید آن را داشته باشند صرف کنید. اما این امکان وجود دارد که چاپخانه‌ای که بازی شما را چاپ می‌کند، تولیدکننده‌ی قطعات پلاستیکی آشنا داشته باشد و به این شکل زمان و انرژی هماهنگی این موضوع را برای شما کاهش دهد.
- اسمبل و مونتاژ؛ یکی از زمان‌برترین و سخت‌ترین بخش‌های تولید یک بازی مونتاژ آن است. به خصوص در ایران و با نبود دستگاه‌هایی که مونتاژ را به شکل ماشینی انجام می‌دهند این کار به کندترین حالت ممکن پیش می‌رود. بسیاری از تولیدکنندگان می‌توانند چنین خدماتی را به ناشر ارائه دهند و بازی را بسته‌بندی شده و آماده برای فروش تحویل دهند.
- خدمات پس از فروش؛ همانطور که در بخش وظایف ناشر گفتم خدمات پس از فروش گاهی ممکن است به تولیدکننده واگذار شود.
امیدوارم این مطلب برای شما مفید بوده باشد. خوشحال می‌شوم اگر سوال یا نظری در همین مورد دارید در بخش نظرات در میان بگذارید. همچنین اگر شما ناشر یا تولیدکننده هستید و تجربیاتی در این زمینه دارید می‌توانید در بخش نظرها با بقیه مخاطبان در میان بگذارید.
سلام خیلی ممنون از مقاله خوبتون
فقط یک سوال : ناشر یعنی مثل خودتون؟
تولید کننده یعنی مثل مستفیل؟
سلام. ممنون
بله دقیقا
مرسى از مقاله خوب و باحالتون ☺️☺️☺️
بازى بعدى روميز به عنوان ناشر كلاغ پر هستش ايا؟🤔🤔
ممنون ميشم جواب بديد🙂
سلام. ممنون
بله کلاغ پره
سلام
مقاله که عالی بود
ولی میشه تو همین مقاله یک سری عکس از همه ی این مراحل که گفتین اضافه کنین(مونتاژ،تولید
قطعات و…)
خیلی کنجکاو شدم ببینم😁😁😁
سلام. سپاس از شما
سعی می‌کنم در مقالات بعدی عکس‌های مراحل تولید رو هم قرار بدم
با تشکر از مقاله‌ی مفید و کاربردیتون
امکانش هست یک توضیحی بدید که چطور با طراح‌های بازی کار می‌کنید.
خودم به عنوان یک طراح چطور می‌تونم نظر ناشر رو به بازیم جلب کنم و چطور و کجا باید پرزنت بشه.
تشکر
ممنون از شما
معمولا به شکل ارسال سل شیت (پروپوزال یک صفحه‌ای) هست. قبلا مقاله‌ای در موردش نوشتیم.
اگر نظر ناشر رو جلب کنه معمولا به یک قرار حضوری برای تست بازی منجر میشه
چجوری می تونم برای رومیـــــــــز ویدیو ارسال کنم؟
یه ویدیو در مورد منتشر شدن بازی کلاغ پر ساختم
میتونید لینک ویدیو در آپارات رو به ایمیل ما بفرستید:
roomizgames@gmail.com
لینک ویدیو:
https://www.aparat.com/v/Re9sk
سلام. آیا میشه گفت هرچقدر بازی کودکانه تر یا انتزاعی تر، سهم و انحصار تولیدکننده بیشتر و هرچه بازی مدرن تر، انحصار طراح و ناشر بیشتر؟
سلام . فکر نمی‌کنم بشه این تقسیم‌بندی رو انجام داد. تا جاییکه میدونم سهم ناشر همواره بیشتره و تولیدکننده معمولا فقط هزینه انجام کارش رو میگیره. منظورتون توزیع‌کننده که نیست احیانا؟
سلام، خیلی ممنون بابت توضیحات خوبتون 🙂
توی ایران هر چاپخونه ای که این امکانات رو گفتین میتونه کار تولید رو هم انجام بده یا اینکه مجوز یا امکانات و دستگاه های خاصی برای اینکه بازی های رومیزی تولید کنه نیاز داره ؟!
سلام .ممنون
در مورد مجوزها اطلاعی ندارم. قاعدتا مجوزهای فنی زیادی داره.
اما در مورد امکانات تقریبا اغلب چاپخونه‌ها امکانات اولیه (دستگاه چاپ، سلفون، برش و …) رو دارن. نکته مهم آشنایی اون چاپخونه با بازی رومیزی هست. چون تولید بازی با کتاب و کارت ویزیت متفاوته و قلق‌هایی داره که اگر آشنا نباشن کیفیت مناسب در نمیاد.
سلام اقای سلامتی شما که استاد بازی های رومیزی هستین میشه یه بردگیم طولانی که نیاز به دانش زبانی کمی باشه معرفی کنین
همه چیتون خوبه فقط 10 سال طول میکشه جواب بدین
سلام. اغلب یوروگیم‌ها این ویژگی رو دارند
درود بر شما آقای سلامتی عزیز و تمام دست اندر کاران رومیز و مستفیل.
مقاله مفیدی بود که تفاوت میان ناشر و تولید کننده را مشخص کرده است. من فکر می کردم در صورتی که بازی طراحی شد, می توانیم ان را به ناشر بسپاریم اما با خواندن مقاله شما متوجه شدم ناشر ها نیز خود طراح بازی اند. سپاس فراوان از شما.
فقط آقای سلامتی سوالی داشتم از خدمتتون.
آیا شما و تیم رومیز تنها بازی هایی که خودتان در رومیز برنامه ریزی می کنید را به تولید می رسانید و یا با افرادی که طرح و ایده دارند نیز همکاری می کنید؟
با تشکر از شما و همه دوستان رومیزی.
سلام. سپاس ز شما
در حال حاضر روی بازی‌های طراحی شده در تیم خودمون تمرکز داریم. ولی بزودی بازی‌های طراحان دیگه رو هم اضافه می‌کنیم.
سپاس از شما
با آرزوی موفقیت روز افزون برای شما بزرگوار، انشاءالله در این عرصه سربلند باشید و پیروز.
سلامت باشید. ممنون از شما
سلام
ببخشید آقای سلامتی در ویدیو بازی فکری ترامپولین پارک گفتید که ویدیو های نقدر و برسی ما دوباره از سر گرفته می شود … . ؟!
ولی خیلی وقته بجز بازی مکارتی ویدیو جدیدی نگزاشتین ( با این که خیلی بازی های جدید اورجینال در این چند وقته اظافه شده … . )
باسپاس فراوان … .
می توانم بپرسم چرا ؟؟؟
سلام. بله همینطوره. فردا ویدیوی سهامداران رو آپلود می‌کنم
وای خیلی ممنون … .
سلام آقای سلامتی ی سوال داشتم اگر ما ی بازی طراحی کنیم می تونیم به شما نشون بدیم که ببینیم این بازی توانایی تولید رو داره یا نه
سلام. بله میتونید سل شیت بازی رو برای ما (یا ناشرین دیگه) ایمیل کنید.
یعنی اگه من بخوام یه بازی بسازم، نگران تهیه ی اجزای بازی نباشم دیگه… اگه ناشر بازیم رو پذیرفت خودش با تولید کننده هماهنگ می کنه برای تولید؟
بله
باسلام.برای دادن طرح به تولید کننده یا ناشر ایا ثبت بازی نیاز هست
سلام. ثبت بشه بهتره
سلام آقای امیر سلامتی
چند سوال داشتم. اگر میشه پاسخ بدید.
شما کارت های بازی هاتون رو با فتوشاپ طراحی می کنید؟
من یه بازی دارم که تست های اولیه رو با موفقیت پشت سر گذاشته. آماده است برای اینکه به ماکت بهتر ازش بسازم و تست های نهایی انجام بشه.
بازی ساده ای است (البته خیلی پتانسیل پیچیده تر شدن داره) و به نسبت ساده بودنش هیجان انگیز هم هست. و از اونجایی که خیلی شما رو دنبال می کنم و بازی هاتون رو دیدم، خیلی به سبک بازی هاتون می خوره (مخصوصا به سری نیم بازی، چون بازیم سبک،ساده، سریع و روان است)
می خواستم بدونم امکانش هست وقتی آماده شد یه سل شیت ازش براتون ارسال کنم؟
اگه بله ایمیلتون رو در کجای سایت پیدا کنم؟
با سپاس فراوان از تیم محترم رومیز.
سلام. بله با فتوشاپ انجام میدم.
ایمیل ما هست:
roomizgames@gmail.com
ممنون.
زمانی که آماده شد حتما سل شیت رو بهتون ایمیل می زنم
سلام خیلی ممنون از مقالات قویتون من چون خودم دنبال ناشرین ایرانی بودم متوجه شدم با این تعاریف آنچه که در داخل ایران پیش آمده کمی متفاوت شده و کاش مقاله‌ای در این ارتباط هم بدین…بنوعی ما ناشر‌های مولف داریم و غیر مولف
منظور ناشرینی است که تنها بازی‌های خارجی رو به زبان فارسی برگردوندن و در داخل تولید می‌کنن. مواردی که من میدونم با لینک‌های رسمیشون شامل :
بردبردگیمز:
http://boardboardgames.ir
فندقچه:
http://fandoghche.com/
آکوگیم:
https://akogameco.com/
فکرانه:
https://www.fekraneh.ir
گیگامیک(ژیگامیک):
http://www.fa.gigamic-adds.com/
سایت رسمی درستی پیدا نکردم
و ناشرینی که خود اقدام به بومی‌سازی و یا تولید بازی ایرانی برپایه‌ی یک بازی خارجی می‌زنند و زحمت طراحی تمام بازی رو هم به طراح‌های ایرانی می‌سپرند، شامل:
هوپا
https://hoopagames.ir
رومیز
https://roomizgames.ir
اسلیما
https://islima.com/
شاید بنوعی تلقی بشه که موارد بالایی که من با جستجو رسیدم بنوعی رقبای اصلی شما هم هستند ولی چون سایت شما بیشتر بدید منتقد فعالیت می‌کنه و کل این صنعت مفرح بازی براش مطرح است بنظرم جای چنین صفحه یا پستی واقعا خالیه…یک انتقاد هم داشتم از نوع مثبت که مطالب مفیدتون در دسته‌بندی می‌لنگن پست‌های معرفی توشون موارد دیگه هم هست و پست‌های معرفی مثلا ویدیوی تورتوگا در این پست‌ها نیست و در بخش ویدیو‌ها هم دسته‌بندی نشده است البته که جستجوی قوی و خوبی دارید
سلام. ممنون از نظر و اطلاعاتی که تهیه کردید
با توجه به اینکه فعالیت خیلی از ناشرین موقتی هست امکان تهیه چنین فهرستی سخته و اونهایی هم که فعالیت مستمر دارن خیلی کم هستن. حتی صفحه‌ی معرفی کافه‌ها که درست کردیم الان خیلی‌هاشون عدم فعالیت دارن یا کلا تعطیل کردن
بله، در مورد دسته بندی سایت حق با شماست کلا باید یه دستی بهش کشیده بشه
امیدوارم در ورژن جدید سایت اعمالش کنیم