تاریخ بردگیم - دهه ۲۰ و ۳۰ میلادی

مطالعه‌ی تاریخِ پدیده‌ها همیشه برای من جذابیت ویژه‌ای داشته؛ از تاریخ هنر گرفته تا تاریخ صنایع و اختراعات و محصولات. البته دروغ چرا تصاویر کتاب‌های تاریخ را بیشتر از متن‌شان دوست دارم! به خصوص آن تصاویر بی‌کیفیت سیاه و سفید با چاپ بد در کتاب‌های قدیمی که حسابی فضا را برای جولان دادن تخیل باز می‌گذارند.

در سری مطالب تاریخچه‌ی بردگیم می‌خواهیم با هم شیرجه بزنیم در اعماق تاریخِ این سرگرمی و بازی‌هایی که حق پدری و مادری به گردن تک‌تک بردگیم‌های مدرن دارند را از دل خاک بیرون بکشیم و تلاش کنیم تصویری از شکل و شمایلِ سرگرم شدن آدمیزاد در صد سال گذشته پیدا کنیم. در هر مطلب برشی از تاریخ صد سال گذشته را انتخاب و مهم‌ترین بازی‌های آن دوران را بررسی می‌کنیم.

دهه ۲۰ و ۳۰ میلادی

در طی این دوران و بین دو جنگِ جهانی، نازی‌ها در حال اوج‌گیری بودند، آمریکایی‌ها با افسردگی ناشی از بحران اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کردند،  مهاتما گاندی پرچم استقلال هند را به دوش می‌کشید، اولین سری غذای یخ‌زده در بازارهای جهانی عرضه شد، گیتار باس توسط پاول تتمارک اختراع شد، سیاره‌ی پلوتون کشف شد، کتاب هابیت نوشته شد، اولین کمیک سوپرمن چاپ شد، انیمیشن سفید برفی و هفت کوتوله اکران شد، چارلی چاپلین فیلم عصر جدید را ساخت، سبک‌های هنری دادائیسم و سوررئالیسم و کوبیسم در اروپا شکل گرفت، اروگوئه قهرمان اولین دوره‌ی جام جهانی فوتبال شد و اورسن ولز در رادیو اعلام کرد: «به زمین حمله شده!»

صنعت سرگرمی در این دوران هنوز در مراحل پَسا-منچ خود به سر می‌برد و بازار آن پر بود از انواع واریاسیون‌های شطرنج و منچ و چندتایی هم وارگیم نیمه سنگین برای گیک‌های آن زمان. سرگرم شدن در خانه و در کنار اعضای خانواده یکی از تفریحات رایج دوران بود که با توجه به رکود اقتصادی و شیوع افسردگی ناشی از آن، یکی از بهترین راه‌های گذران وقت و فکر نکردن به اقساط عقب افتاده و کشتی‌های غرق‌شده حساب می‌شد. اغلب بازی‌هایی که معرفی می‌کنم در دهه‌ی ۳۰ عرضه شدند ولی طرح اولیه‌ی بسیاری از آنها در دهه‌ی ۲۰ و حتی قبل‌تر ایجاد شده. در ادامه برخی از مهم‌ترین عناوین این دوران را معرفی می‌کنم.

Scrabble (1938)

این بازی کلمه‌سازی محبوب را اولین بار یک معمار آمریکایی به نام آلفرد باتس طراحی کرد. این بازی که از جدول کلمات متقاطع الهام گرفته شده بود سریعا به یکی از محبوب‌ترین و پرفروش‌ترین بازی‌های زمان خود تبدیل شد. در این بازی ۲ تا ۴ بازیکن با قرار دادن کاشی‌های حروف خود روی یک شبکه‌ی ۱۵ در ۱۵ کلمه‌سازی می‌کردند و امتیاز می‌گرفتند. بعدها بازی توسط جیمز برونو بازطراحی شد و هازبرو هم آن را خرید و توانست بیش از ۱۵۰ میلیون نسخه از آن را بفروشد و یک سوم خانه‌های آمریکا را مزین به حضورش کند.

Monopoly (1936)

مونوپولی در اصل خیلی زودتر و در ۱۹۰۲ با هدف آشنا کردن آحاد مردم با پدیده‌ی ظالمانه‌ی زمین‌خواری طراحی شده‌بود (در این مورد قبلا اینجا صحبت کرده‌ایم). بعدتر و در ۱۹۳۳ چارلز دَرو بازی را تغییراتی داد و آن را در قالب نسخه‌های دست ساز تولید می‌کرد و می‌فروخت تا اینکه پارکر برادرز (همان هازبرو) متوجه محبوبیت بازی شد و دست رویش گذاشت و آن را خرید. گرچه همین پارکر برادرز چند سال قبل‌تر دست رد به سینه‌ی چارلز زده بود و گفته بود بازیش بیش از حد پیچیده و طولانی است! مونوپولی که در طی صد سال نسخه‌های بی‌شماری برایش عرضه شده تا کنون بیش از یک میلیارد نسخه فروش داشته!

Sorry (1934)

این بازی که بر اساس یک بازی آموزشی در آئین‌های هندو به نام پاچیسی، طراحی شده به دلیل تقویت درک ریاضی و شمارش اعداد برای بچه‌ها بسیار محبوب شد و طبق معمول هم بعد از محبوبیت توسط هازبروی جهان‌خوار بلعیده شد. اسم بازی را هم از این رو Sorry گذاشتند که بازیکنان باید هنگام زدن مهره‌ی یکدیگر معذرت‌خواهی می‌کردند!

Stock Ticker (1937)

یکی از بازی‌های اقتصادی بسیار محبوب (در دوران خودش البته!) که بر عکس بازی‌های دیگر توسط یک ناشر کانادایی تولید شده بود. بازی یک برد داشت که شامل نمودار سهام طلا، نقره، نفت و چیزهای دیگر بود. بازیکنان در طی بازی به خرید و فروش سهام این صنایع می‌پرداختند. اگر برایتان سوال است که مکانیزم بالا پایین رفتن سهام‌ها چه بود باید بگویم به شکل جذابی از تاس برای این مقصود استفاده می‌شده، آن هم تاس شکل‌دار! سه تاس در بازی بوده که یکی نشان می‌داده کدام صنعت تغییر می‌کند، یکی نشان می‌داده چقدر تغییر می‌کند و یکی هم نشان می‌داده تغییرش مثبت بوده یا منفی. مثلا عکس تاس‌های روی جلد نشان می‌دهد که قیمت نفت ۲۰ سنت بالا رفته! این بازی به چند دلیل محبوبیت ویژه‌ای داشته یکی به دلیل ارتباطش با مفاهیم اقتصادی و آموزش نصفه نیمه‌ی بورس و دیگری به دلیل حضور پول‌های کاغذی در بازی!

Buccaneer (1938)

بوکانیر اولین بازی رومیزی با موضوع دزدان دریایی بود. در طی بازی بازیکنان با حرکت از بندرهای اطراف بازی تلاش می‌کردند خود را به جزیره‌ی گنج برسانند و کارت شانس بکشند که ممکن بود بد باشد یا خوب.  بازیکنان در صورتیکه گنجی در نقشه پیدا می‌کردند می‌توانستند آن را در کشتی خود (نهایت ۲ گنج) بار بزنند و به بندر خود برگردند و پیاده‌اش کنند. بازی حتی کمی هم سندباکس بوده ظاهرا و بازیکنان می‌توانستند خدمه بگیرند، گنج معاوضه کنند و به کشتی‌های هم حمله کنند. نکته جالب در گیم‌پلی بازی هم این بود که هرچه وزن کشتی بیشتر می‌بود (تعداد خدمه+گنج) کشتی کندتر حرکت می‌کرده (ایده‌ی بازی خیلی شبیه به ویدیوگیم Sid Meier`s Pirates نیست؟) یکی دیگر از نکات جالب دیگر در تولید بازی این بوده که برد آن پارچه‌ای و قابل لوله‌شدن بوده! عحب سوپراستاری بوده در دوران خودش!

البته که تعداد بازی‌های این دو دهه خیلی بیشتر بوده ولی بسیاری از آنها کپی‌هایی از مونوپولی و منچ و مارپله بوده‌اند و ویژگی متفاوتی نداشته‌اند. در نهایت می‌توانیم بگوییم که بردگیم‌ها توانستند افسردگی و بی‌پولی و فشار اقتصادی دهه ۳۰ را برای مردم آن دوران قابل تحمل کنند و کمک کنند تا فارغ از هر بحرانی اعضای خانواده دورهم جمع شوند و لحظات سرگرم‌کننده‌ای داشته باشند. در آن دوران که اکثر خانواده‌ها با مشکل بی‌پولی دست به گریبان بودند، پول‌های مونوپولی را بُر می‌زدند و با اسکربل لغت‌سازی می‌کردند و در بوکانیر دنیای مفرح دزدان دریایی را تجربه‌می‌کرده‌اند.

ادامه دارد…