راهنمای نوشتن نقد و بررسی

نوشتن نقد و بررسی برای یک بازی رومیزی می‌‌تواند مشکل‌سازتر از چیزی باشد که در ابتدا به نظر می‌آید و در آن ظرافت‌هایی وجود دارد که احتمالا چند باری باید تلاش کنید تا به چم و خم آن واقف شوید.  مثلا همه می‌دانیم که برای اینکه نقد و بررسی برای مخاطب قابل درک باشد بهتر است کمی از روش بازی با خبر باشد، اما حین مطالعه نقد و بررسی‌ها بسیار دیده‌ام که نویسنده بین میزان و حجمی از مطلب که می‌خواهد به روش بازی و حجمی که می‌خواهد به بررسی بازی اختصاص دهد گیر می‌کند. مثلا اینکه کل یک مطلب نقد و بررسی به روش انجام بازی مربوط باشد و در انتها و در پاراگراف نهایی بخواهد یک راست نتیجه بگیرد که «این بازی خوب است یا بد» کیفیت بررسی را پایین می‌آورد.

چنین ظرافت‌هایی است که اگر رعایت شود می‌تواند ما را عاشق یک نقد و بررسی ‌کند.چون یک نقد خوب به ما کمک می‌کند که یک بازی را بهتر بفهمیم، در مورد آن هیجان‌زده شویم،‌ یا برعکس با دلیل و اطلاعات درست بدانیم که چرا احتمالا از آن بازی خوشمان نخواهد آمد. نقد قرار است به کمک ما  بیاید تا در مورد چیزی که از آن اطلاعی نداریم بیشتر بدانیم، تا حسی از تجربه‌ی آن کسب کنیم و یا اگر قبلا کسب کرده‌ایم برایمان واضح شود که چرا از آن بازی خوشمان یا بدمان آمده است. اما یک نقد ضعیف ما را در همان جایی که بوده‌ایم، و در وسط بیابان ِبی‌اطلاعی، رها می‌کند و نه تنها چیز جدیدی به ما نمی‌دههد که حتی شاید گیج‌تر هم بشویم.

اولین نکته‌ای که برای نوشتن یک نقد و بررسی تاثیرگذار به آن نیاز دارید این است که خودتان بدانید در مورد چه چیزی دارید صحبت می‌کنید و برای چه می‌خواهید در آن مورد صحبت کنید، در واقع استدلال خودتان برای خودتان مشخص و واضح باشد. این گفتگو را بخوانید:

• منتقد: این بازیه خییییییییلی باحاله!
• مخاطب: ایول چه جالب! چطور؟
• منتقد: چون خیییییلی باحاله!
• مخاطب: !!!!

البته که اغراق این مثال زیاد بود ولی در بسیاری از موارد دیده‌ام که کسانی که قصد نوشتن نقد و بررسی دارند با معضل استدلال روبرو هستند و قبل از اینکه بدانند چرا این بازی چنین حسی در آنها به وجود آورده قصد نوشتن کرده‌اند.

ساختار نقد، یا از کجا شروع کنیم؟

حالا بهتر است سراغ این برویم که از کجا شروع کنیم تا بتوانیم یک نقد موثر بنویسیم. برای نوشتن یک نقد و بررسی خوب ابتدا باید بدانیم که ساختار یک نقد از چه بخش‌هایی تشکیل می‌شود. ساختار نقد را مانند استخوان‌های بدن در نظر بگیرید که بدون آنها محتوای بدن دچار فروپاشی خواهد شد.

عنوان نقد؛ عنوان یک نقد مشخص کننده‌ی محتوای آن است. وقتی بدانید در مورد چه چیزی می‌خواهید بنویسید بهتر می‌توانید تعیین کنید که عنوان چه چیزی باشد و از آن طرف هم مخاطب زودتر تکلیفش مشخص می‌شود و می‌فهمد که این نقد به کارش خواهد آمد یا نه. بطور کلی هیچ محدودیتی در شکل و اندازه‌ی عنوان یک نقد وجود ندارد، تا مادامیکه در راستای محتوای نقد شما باشد و بتواند در چند کلمه آن را نمود دهد.

عنوان می‌تواند شکلی کلی و تیتروار داشته باشد مثل: نقد گیم‌پلی بازی رکب، معرفی بازی زیرخاکی و تجربه‌ی بازی سه نفره، نقد کیفی کلاغ‌پر. و یا اینکه ظاهری ژورنالیستی به خود بگیرد: چطور شیر مرغ شما را خلاق‌تر می‌کند؟، چرخه‌ی حرص و شانس و زیرکی در زیرخاکی، لوت: نقد حال یا نسیه‌ی آینده، تطابق گیم‌پلی با واقعیت در بازی سفالگر!

شروع نقد؛ پس از عنوان باید به روشی مطلب را آغاز کنید. گاهی می‌توانید با یک معرفی کلی از بازی شروع کنید، یا با اشاره‌ای به داستان بازی شروع کنید. گاهی هم می‌توانید یک راست وارد نقد و بررسی شوید ولی اگر اینکار را می‌کنید حتما در ابتدا ذکر کنید: در این بررسی قصد ندارم بازی را معرفی کنم و تنها می‌خواهم نکته‌ای را که در مورد قدرت کارت‌های ویژه‌ی بازی به نظرم رسیده را با شما در میان بگذارم.

تیترهای نقد؛ بسته به حجم و میزان مطلب، نقد و بررسی می‌تواند شامل تیترهای فرعی دیگری باشد. مثلا ممکن است نقد شما شامل بررسی گیم‌پلی، زیبایی و داستان بازی شود. بهتر است که هر بخش را با تیتری کوتاه (که مانند عنوان می‌تواند خبری و یا توصیفی باشد) از هم جدا کنید.

نتیجه‌گیری؛ در نهایت باید مطرح کنید که نظر نهایی شما در مورد بازی چیست، آن را از منظرهای گوناگون چطور ارزیابی می‌کنید و دلیل شما برای این ارزیابی چیست. می‌توانید به دلخواه بخش‌های دیگری هم به نتیجه‌گیری اضافه کنید، مثلا اینکه این بازی را به چه کسانی توصیه می‌کنید، یا سطح بازی را برای چه گروه سنی یا چه تعداد بازیکن مناسب‌تر می‌دانید، یا چه بازی‌های دیگری را به جای/در کنار این بازی پیشنهاد می‌دهید.

محتوای نقد، یا در مورد چی بنویسیم؟

خب حالا که در مورد ساختار نقد صحبت کردیم بهتر است برویم سراغ بدنه‌ی نقد و محتوای آن. بدنه‌ی نقد همان چیزی است که نگاه و زاویه‌ی دید شما را به موضوع و بازی می‌رساند. محتوای نقد می‌تواند به بخش‌های مختلف بازی بپردازد و در آن شما با توصیف ویژگی‌های مختلف بازی، نظر خودتان را در مورد آن بخش مطرح می‌کنید. اینجاست که اگر دلیل مناسبی برای نظرتان نداشته باشید یا نظرتان احساسی و بدون پشتوانه‌ی مستدل باشد احتمالا از سمت خواننده جدی گرفته نخواهد شد.

محتوای یک نقد می‌تواند شامل یکی یا چند تا از ویژگی‌های زیر باشد:

گیم‌پلی؛ در این بخش می‌توانید در مورد روش بازی، جذابیت‌ها، نکات ویژه، مکانیزم‌ها، حس و حال و در کل چیزی که تجربه‌ی حین بازی را می‌سازد صحبت کنید. تلاش کنید تا حس بازی را به خوبی منتقل کنید تا مخاطب در ادامه که نظر شما را می‌خواند متوجه نکته‌های شما بشود. یکی از نکاتی که توصیه می‌کنم این است که برای آشنا ساختن مخاطب با روش بازی از جملات خود دفترچه بازی استفاده نکنید و به جای آن به زبان خودتان و بر اساس تجربه‌ای که از بازی داشتید آن را منتقل کنید. شاید بیان شما بهتر از خود دفترچه هم باشد!

تم بازی؛ تم همان موضوع و سوژه‌ی بازی است که قرار است توسط مکانیزم‌ها و تصویرسازی بازی پشتیبانی شود. بعضی از بازی‌های تم قوی و موثری دارند که از طریق قوانین گیم‌پلی به خوبی پیاده شده است. تماتیک بودن لزوما یک بازی را جذاب نمی‌کند، به خصوص اگر کارهایی که بازیکنان در بازی انجام می‌دهند ربطی به تم مورد نظر نداشته باشد.

زیبایی بازی؛ زیبایی یک بازی زیرمجموعه‌های زیادی دارد. تصویرسازی، سبک بصری، گرافیک و چیدمان، رنگ‌بندی، طراحی اجزای بازی، طراحی جعبه و بسته‌بندی و غیره. تلاش کنید وارد جزییات شوید، اینکه این بازی تصویرسازی خوبی دارد را هرکسی می‌تواند بگوید.مطرح کنید که به نظر شما چه چیزی آن تصویرسازی یا گرافیک را خوشایند و جذاب کرده و چرا تصور می‌کنید تصویرسازی بازی جزو نقاط قوت یا ضعف آن است؟ چه نکاتی اگر رعایت می‌شد بهتر بود؟ آیا بازی از لحاظ رنگی خوب طراحی شده؟ آیا راحت می‌توان الگوها و آیکون‌های بازی را تشخیص داد؟

یادگیری بازی؛ یادگیری یک بازی از نکات بسیار مهم آن است که می‌تواند تجربه‌ی یک بازی را خوب یا نابود کند. توجه به اینکه دفترچه چطور نوشته شده، آیا مثال‌های کافی برای آن زده شده، آیا خلاصه‌ی قوانین هم جایی ذکر شده، ترجمه‌ی آن چطور است، لحن آن چطور است، گرافیک دفترچه چطور؟ فونت آن ریز نیست؟ مثال‌ها از متن اصلی جدا شده‌اند؟ و بسیاری نکات دیگر که می‌توانید به آنها بپردازید.

میزان شانس و استراتژی در بازی؛ این از ویژگی‌هایی است که دو سر یک بازه‌ی بسیار گسترده قرار دارند: شانس مطلق و استراتژی محض! شانس مطلق مانند شیر یا خط است و استراتژی محض هم مانند شطرنج. اما در این میان بازی‌های بسیاری هستند که ترکیبی از این دو ویژگی را دارند. گاهی بازی‌ها میزان شانسی که دارند تنها در بخش چیدمان بازی است و گاهی در خود گیم‌پلی بازی. باید ببینید شانس چه میزان روی تصمیمات شما در بازی اثر دارد و این تاثیر چقدر برای شما با توجه به سبک و مخاطب بازی خوشایند است. مثلا منچ که بسیاری از گیمرها آن را توهین می‌دانند بهترین بازی جهان برای سنین پایین است. پس همیشه توجه کنید که میزان شانس به خودی خود باعث بهتر شدن یا بدتر شدن تجربه‌ی بازی نمی‌شود بلکه در ظرفی که بازی در آن طراحی شده باید آن را بررسی کنید.

تعامل در بازی؛ میزان تعامل بین بازیکنان در یک بازی هم از آن ویژگی‌هایی است که به سبک بازی بر می‌گردد و نتیجتا به دیدگاه و انتظار شما از یک بازی مرتبط می‌شود. مثلا اگر من یک گیمر با تمایل زیاد به بازی‌های با تعامل بالا باشم قاعدتا این نکته در نقد و بررسی من اثر خواهد گذاشت و احتمالا بیشتر بازی‌ها را از آن منظر بررسی می‌کنم. تعامل در یک بازی می‌تواند به فان بودن و جذابیت بازی کمک شایانی کند، تعامل می‌تواند مثبت باشد (مانند داد و ستد، حراج، مذاکره و غیره)  و یا منفی و خصمانه (مثل خیانت، حمله و غیره).

میزان معطلی بازی؛ این نکته که یک بازیکن در خارج نوبت خود چقدر باید انتظار بکشد و آیا در این مدت انتظار کاری برای انجام یا چیزی برای فکر کردن دارد یا نه از نکات بسیار مهم یک بازی برای مخاطب است. همچنین می‌توانید در همین بخش بررسی کنید که آیا بازی پتانسیل فلج تحلیلی دارد یا نه (اینکه یک بازیکن با انتخاب‌های زیادی روبرو شود و احتمال افزایش زمان نوبتش برای تصمیم‌گیری زیاد شود).

زمان بازی؛ زمان بازی هم از ویژگی‌هایی است که در تناسب با گیم‌پلی و تجربه‌ی بازی معنا پیدا می‌کند. ممکن است یک بازی که تنها پانزده دقیقه طول می‌کشد از دید بازیکنان طولانی و حوصله‌سربر باشد و در برابر آن یک تجربه‌ی ۳ ساعته هم به دلیل جذابیت بالا اصلا طولانی به نظر نرسد. همچنین در این مورد مخاطب هدف بازی بسیار مهم است و از طریق باز کردن همین نکته می‌توانید بازی را به راحتی برای گروه‌های مختلف پیشنهاد کنید.

تکرارپذیری بازی؛ تجربه‌ی یک بازی به مرور زمان و با دفعات بازی کردن تغییر می‌کند. گاهی بهتر و عمیق‌تر می‌شود و گاهی هم خسته‌کننده و تکراری به نظر می‌رسد. تکرارپذیری گاهی ممکن است روی کاغذ بالا به نظر برسد (مثلا چیدمان متنوعی هر بار داشته باشد) ولی در عمل حس و حال و تجربه‌ی بازی فرقی نکند و تکراری باشد و گاهی هم برعکس.

تعداد بازیکن؛ یکی از موارد مهمی که در نقد بهتر است ذکر شود این است که تجربه‌ی بازی با چه تعداد بازیکن انجام شده. گاهی یک نقد و بررسی ممکن است اختصاص به یک روش خاص بازی (مثلا سولو یا دو نفره) داشته باشد.

کیفیت بازی؛ این از مواردی است که بهتر است حتما در کنار چند مورد دیگر استفاده شود. در مورد کیفیت بازی یادتان باشد که حتما دقیقا ذکر کنید که چه نسخه‌ای و از چه ناشری را بررسی کرده‌اید.

البته موارد بسیار دیگری هستند که خودتان می‌توانید به این فهرست اضافه کنید. در نظر داشته باشید که هر نقدی ممکن است از یکی یا چند تا از این موارد تشکیل شده باشد و تعداد آنها هیچ تاثیری بر کیفیت نقد ندارد (یعنی ممکن است نقدی که تنها یک ویژگی بازی را بررسی کرده تاثیرگذارتر باشد از نقدی که پنج مورد را بررسی کرده). تنها به این فکر کنید که در چه بخش‌هایی حرفی برای گفتن دارید که ممکن است برای مخاطب جالب باشد و روی نظر او تاثیر بگذارد.

در نهایت و مهم‌تر از تمام این نکته‌ها، امیدوارم از این کار لذت ببرید و آگاه‌سازی دیگران در مورد محصولات موجود را با روحیه‌ای مثبت انجام دهید. حالا که در این مقاله همراه من بودید از شما دعوت می‌کنم ابتدا در سایت ثبت نام کنید و بعد به صفحه‌ی رومیز پلاس بروید یکی از بازی‌های مورد علاقه خودتان را انتخاب کنید و نقد و بررسی خودتان را از آن با من و دیگر کاربران در میان بگذارید.

نکاتی در مورد نحوه استفاده از بخش نقد و بررسی

• برای نوشتن نقد و بررسی باید در سایت ثبت نام کنید.
• غیر از متن نقد و بررسی، می‌توانید امتیاز خودتان را در ۳ بخش گیم‌پلی، زیبایی و کیفیت (حداکثر ۵ ستاره) مشخص کنید.
• لطفا در نقد خود از ادبیات دوستانه، مشوق، مثبت و شایسته استفاده کنید.
• اگر تجربه‌ی ناخوشایندی از بازی دارید، آن را با آرامش و احترام و به دور از توهین و کینه منعکس کنید.
• در صورت وجود هرگونه نظر توهین‌آمیز، بی‌ادبانه و ناشایست در مورد دیگران مطلب تایید نمی‌شود.
• در صورت وجود هرگونه توهین نسبت به نژاد، جنسیت، مذهب، ناتوانی، گرایش، زبان و ظاهر افراد مطلب تایید نمی‌شود.

ادمین‌های سایت مجاز به حذف هر مطلبی که به نظرشان با این قوانین ضدیت داشته باشد می‌باشند.