تاریخ بردگیم - دهه ۷۰ میلادی (قسمت دوم)

مطالعه‌ی تاریخِ پدیده‌ها همیشه برای من جذابیت ویژه‌ای داشته؛ از تاریخ هنر گرفته تا تاریخ صنایع و اختراعات و محصولات. البته دروغ چرا تصاویر کتاب‌های تاریخ را بیشتر از متن‌شان دوست دارم! به خصوص آن تصاویر بی‌کیفیت سیاه و سفید با چاپ بد در کتاب‌های قدیمی که حسابی فضا را برای جولان دادن تخیل باز می‌گذارند.

در سری مطالب تاریخچه‌ی بردگیم می‌خواهیم با هم شیرجه بزنیم در اعماق تاریخِ این سرگرمی و بازی‌هایی که حق پدری و مادری به گردن تک‌تک بردگیم‌های مدرن دارند را از دل خاک بیرون بکشیم و تلاش کنیم تصویری از شکل و شمایلِ سرگرم شدن آدمیزاد در صد سال گذشته پیدا کنیم. در هر مطلب برشی از تاریخ صد سال گذشته را انتخاب و مهم‌ترین بازی‌های آن دوران را بررسی می‌کنیم.

دهه  ۷۰  میلادی

همانطور که در قسمت قبل گفتم دهه هفتاد با انفجاری از تولید بازی رومیزی همراه بود. جدای از خیل بی‌شمار بازی‌های خانوادگی، در این سال‌ها موجی از بازی‌های جنگی War Game با تم‌های بسیار متنوع از جنگ‌های باستانی و تاریخی گرفته تا جنگ جهانی و جنگ بین جادوگران و جنگ بین شرکت‌های نفتی و حتی جنگ بین میکروب‌ها و باکتری‌ها تولید شد. البته این تمام ماجرا نیست و در کنار این دو سبک، با عرضه‌ی نسخه‌ی اول قوانین Dungeons & Dragons در اواسط دهه‌ی هفتاد، موجی از بازی‌های نقش‌آفرینی قلم و کاغذی نیز در این دهه به وجود آمد که خود مقاله‌ی دیگری برای بررسی می‌طلبد.

در ادامه معرفی بازی‌های دهه‌ی هفتاد این عناوین را انتخاب کردم که هر کدام ویژگی خاصی داشتند و به نوعی بر روند طراحی و تولید بازی و شکل‌دهی سلیقه‌ی مخاطب تاثیرگذار بودند:

Séance (1972)

خاطرتان هست که در قسمت قبل یک بازی با تم فرار از مقبره‌ی فرعون معرفی کردم که صدای فرعون در طی بازی پخش می‌شد و مثل مته روی اعصاب بازیکنان می‌رفت؟ ظاهرا Milton Bradley کمپانی ناشر آن، از ایده‌ی خودش خیلی خوشش آمده و این سبک را با بازی دیگری ادامه داده که همین بازی باشد. در این بازی مناقصه‌ای، بازیکنان روی اموال عمو اِورت که تازه ریق رحمت را سر کشیده قیمت‌گذاری می‌کنند و تلاش می‌کنند پول بیشتری به جیب بزنند. این بازی هم مثل آن نسخه‌ی فرعون‌مآب دو فاز دارد: فاز اول که همه روی اموال قیمت‌گذاری می‌کنند و هرکس که بیشتری قیمت را بگوید جنس را می‌گیرد و سپس گوش جان می‌سپارد به ندای عموی تازه‌درگذشته که او را راهنمایی می‌کند (صدا از زیر میز کار عموجان پخش می‌شود!). اما در فاز دوم، و پس از اتمام مایملک عموجان، حالا عمو شروع می‌کند به حال‌گیری و قیمت واقعی اجناس و نیز میزان مالیاتی که بر هرکدام بسته خواهد شد را عیان می‌کند تا حسابی از خجالت وراث خود دربیاید. بازی همراه با یک برد عمودی با اجزای تقریبا سه‌بعدی عرضه شده و از نظر بصری حتی الان هم بازی چشم‌گیری حساب می‌شود.

Outdoor Survival (1972)

یک بازی ماجرایی و تماتیک از کمپانی Avalon Hill که در آن بازیکنان باید با شکار حیوانات، یافتن اندکی غذا و جرعه‌ای آب، دست و پنجه نرم کردن با مادر طبیعت و تلاش برای مقابله با امراض و بیماری و خلاصه تحمل مشقت و رنج زنده بودن، تلاش کنند تا نمیرند! بازی از نظر موضوع خیلی بکر و جذاب بوده و بخش زیادی از اتفاقات بازی (به تاثیر از بازی‌های نقش‌آفرینی) توسط تاس حل و فصل می‌شده!

Conspiracy (1973)

ترکیبی از بلوف و حافظه با مقادیری تم جاسوسی، شالوده‌ی این بازی مطرح اوایل دهه‌ی هفتاد را ساخته. در این بازی هر بازیکن یک پایتخت دارد و باید یکی از ۸ جاسوس روی نقشه‌ی بازی (که متعلق به بازیکن خاصی نیستند) را همراه با یک چمدان سری به مقر خود بیاورد. بازیکنان گاهی مخفیانه و گاهی آشکارا جاسوس‌ها را جابجا می‌کنند و در عین حال می‌توانند یکدیگر را به چالش بکشند. هنگام چالش، هر دو بازیکن پولی که به عنوان رشوه به جاسوس داده بودند را رو می‌کنند و بازیکنی که پول بیشتری داده برنده‌ی چالش می‌شود. از آن دست بازی‌هایی بوده که تا یکی در آستانه‌ی بردن قرار می‌گرفته بقیه روی سرش می‌ریختند و هزینه می‌کردند تا طرف چمدان را بدست نیاورد.

King Oil (1974)

زمین بخرید، آن را سوراخ کنید، به نفت برسید، شبکه‌ی نفتی خود را به هم وصل کنید، در پاچه‌ی حریفان کنید… تا سلطان نفت باشید! در این بازی پرفروش (که کمپانی تولیدکننده‌ی آن یعنی Milton Bradley چند سال بعد توسط هازبرو، که بوی نفت شنیده بود، خریده شد) همراه با یک برد پلاستیکی عرضه شده بود که چندین چرخ‌دنده داشت که این امکان را ایجاد می‌کرد تا چیدمان بازی به شکل تصادفی عوض شود و بیش از ۱۷۰۰ حالت مختلف را ایجاد کند. بازی یکی از تلخ‌ترین شرایط پایان بازی در دنیا را دارد:‌ زمانیکه تمام بازیکنان ورشکسته بشوند، بازیکنی که بماند برده است!

Conquest (1974)

یک بازی انتزاعی جنگی که بازیکنان را به تجهیز سپاه و گردآوری سواره‌نظام و پیاده نظام و ارابه و فیل و کشتی وا می‌داشته که ضمن نابودی نیروهای حریف، به اشغال منطقه‌ی اصلی بازی نایل شود. یکی از نکات جذاب این بازی عرضه‌ی همزمان نسخه‌ی عادی و نسخه‌ی ویژه‌ی آن با مینیاتورهای فلزی بوده.

Pay Day (1975)

این بازی که ظاهرا خیلی داغون و روی اعصاب هم بوده تنها از این نظر جالب توجه است که تنها بازی‌ای است که توانسته رکورد فروش در سال اول را از مونوپولی برباید. در طی بازی در هر دور که یک ماه را شامل می‌شده، بازیکنان باید قبوض و مالیات خود را پرداخت می‌کردند و از آن طرف با گرفتن حقوق، اجاره املاک،  دریافت وام و غیره درآمد بدست می‌آوردند. خلاصه کل بازی این بوده که بتوانند خرج و برج خود در یک سال را بگذرانند.

Sinking of the Titanic (1975)

این بازی یکی از اولین بازی‌هایی بوده که مکانیزم Map Reduction یا از بین رفتن نقشه را (به شکلی واقعا تماتیک) پیاده‌سازی کرده (بازی محبوب دیگر با این مکانیزم Survive: Escape from Atlantis) در طی بازی بازیکنان در نقش ناخدا و خدمه‌ی غیور کشتیِ رو به اضمحلال تایتانیک، باید در حالیکه به ندای جاودانه‌ی سلن دیون گوش فرا می‌دادند مسافرین بخت‌برگشته را از کابینها‌یشان جمع کرده و به قایق‌های نجات می‌رساندند. البته این فاز اول ماجراست، در فاز دوم با کمک منابع غذایی که با خود از کشتی آورده‌اند باید در یک جزیره زنده بمانند تا کشتی کمکی برسد!

War of the Ring (1976)

از اولین بازی‌های طراحی شده توسط ریچارد بِرگ  Richard H. Bergافسانه‌ای (پروردگار بازی‌های جنگی که پارسال عمرش را داد به شما) با موضوع نبرد با سپاهیان سائوران و ممانعت از پیش‌روی سایه‌ی مرگبار موردور. یک شبیه‌ساز سخت چند ساعته که تمام ویژگی‌های یک وارگیم پر جزییات را با امکان شخصیت‌سازی بازی‌های نقش‌آفرینی و تنوع رویداد دنیای ارباب حلقه‌ها تلفیق کرده و چنین غول بی‌شاخ و دمی ساخته. هم اکنون از eBay به قیمت ۱۲۰ دلار تهیه کنید، فردا دیر است!

Hare & Tortoise (1979)

سیل تمام‌نشدنی بازی‌های دهه‌ی هفتاد را با این عنوان دوست‌داشتنی و کلاسیک تمام کنیم: ‌لاک‌پشت دانا و خرگوش ابله! این بازی جذاب مسابقه‌ای که در اصل در سال ۱۹۷۵ طراحی و تولید شد از این نظر بسیار محبوب و معروف است که نسخه‌ی آلمانی آن که در ۱۹۷۹ منتشر شده بود توانست برنده‌ی مسابقه‌ی Spiel des Jahres یا همان بازی سال آلمان در اولین سال برگزاری‌اش (همان ۱۹۷۹) به خود اختصاص دهد. این بازی که چند سال پیش هم با تغییر قصه از «لاکپشت و خرگوش» به سفر «دور دنیا در ۸۰ روز» مجدد چاپ شد، یکی از محبوب‌ترین بازی‌های رومیزی و یکی از تاثیرگذارترین آنها بر پیدایش سبک بازی‌های آلمانی یا German-style Board gamesحساب می‌شود.