معضل سه پزشک

جواب معمای هفته پیش را در این پیوند بخوانید.

اولین سکونتگاه انسان بر روی کره مریخ توسط بیماری واگیردار آنفولانزای بارسومی* در معرض نابودی بود. دلیل: ویروس محلی مریخ که هنوز جداسازی نشده.

هیچ راهی برای شناسایی بیماری که به تازگی به ویروس آلوده شده، تا چند هفته بعد که علایم ظاهر می‌شوند، وجود ندارد. آنفولانزا شدیداً مسری است، البته تنها از طریق تماس مستقیم. ویروس به راحتی توسط تماس پوستی منتقل می‌شود، حتی از طریق تماس با اشیائی که توسط بیمار لمس شده‌اند. ساکنین تا سر حد افراط از تماس فیزیکی با یکدیگر، یا لمس اشیائی که ممکن است آلوده شده باشند، دوری می‌کنند.

خانم هوکر، متصدی سکونتگاه، در سانحه‌ای موشکی شدیداً مجروح شده و نیازمند سه عمل جراحی فوری است. اولی را دکتر زنوفن بر عهده خواهد داشت، دومی را دکتر ایپسیلانتی، و سومی را دکتر زنون**. هر کدام از جراحان ممکن است مبتلا به آنفولانزای بارسومی باشند. خانم هوکر هم امکان دارد بیماری را گرفته باشد.

دقیقاً پیش از شروع اولین عمل معلوم شد که بیمارستانِ سکونتگاه تنها دو جفت دستکش جراحی استریل دارد. نه تنها دستکش استریل دیگری در دسترس نیست، بلکه فرصتی برای استرلیزه کردن دستکش‌های دیگر وجود ندارد. هر جراحی هم می‌بایست با هر دو دست عمل را به انجام برساند.

دکتر زنوفن به دکتر زنون گفت: “من هیچ راهی پیدا نمی‌کنم که همه ما ریسک آلوده شدن را نداشته باشیم. زمانی که من عمل را انجام می‌دهم، دستانم ممکن است داخل دستکش را آلوده کنند. بدن خانم هوکر ممکن است بیرون دستکش را آلوده کند. همین اتفاق هم برای دستکش‌های دکتر ایپسیلانتی خواهد افتاد. زمانی که نوبت تو است، می‌باید دستکش‌هایی را دست کنی که ممکن است هر دو طرف آن آلوده باشد.”

دکتر زنون که دوره توپولوژی را، زمانی که دانشجوی جوان رشته پزشکی در پاریس بود، گذرانده بود گفت: “برعکس، روندی ساده وجود دارد که احتمال این که ما سه نفر از همدیگر، یا از خانم هوکر آنفولانزا بگیریم را به صفر خواهد رساند.”

دکتر زنون چه فکری در ذهن داشت؟

* Barsoom: اشاره‌ای است به دنیایی تخیلی در کره مریخ که توسط «ادگار رایس باروز»، خالق شخصیت تارزان، خلق شد. داستان فیلم علمی-تخیلی «جان کارتر» (2012)، بر اساس رمان «شاهزاده مریخ» اثر رایس باروز، در همین دنیای تخیلی می‌گذرد.

** اسامی پزشکان برگرفته از شخصیت‌های تاریخی است. از جمله زنوفن (کسنوفون یا گزنفون) فیلسوف و مورخ یونانی، و زنون الئایی فیلسوف و ریاضیدان یونانی. «پارادوکس‌های زنون» در دنیای فلسفه علم زبانزد می‌باشند.