از آبالون تا کوریدور

یه نگاهی به فهرست نسبتاً بلندبالای بازی‌های روبرو بندازید: بازی گو، یینش (YINSH)، بازی کندو (Hive)، دِوون (DVONN)، شطرنج، بلاک آس ، آبالون، پنتاگو، اتللو، Connect 4، ایکس او، کوارتو، بازی کوریدور(دالیز)، پیلوس، کویکسو و  درنهایت بازی موریس (Nine Men’s Morris).

حالا چرا این بازی‌ها رو در کنار هم آوردیم؟ اگه کمی به فهرست بالا فکر کنید، اشتراکات زیر رو بین اونا می‌تونید ببینید:

– اکثراً دو نفره هستند.

– هیچ اطلاعات مخفی در بازی وجود نداره.

– عنصر شانس و تصادف در این بازی‌ها وجود نداره. گو این که ممکنه ستاپ بازی تصادفی باشه.

– همگی نوبتی هستند.

– بازی‌ها حافظه‌ای نیستند.

به این دست از بازی‌ها در اصطلاح “بازی‌های ترکیبیاتی” گفته میشه. دلیل این‌که چنین نامی دارن اینه که شاخه‌ای از ریاضیات به نام ترکیبیات به این دست از بازی‌ها می‌پردازه. خود بازی‌های ترکیبیاتی بر دو دسته‌هستن: بازی‌های منصفانه و بازی‌های نامنصفانه یا پارتیزانی. تنها تفاوت این دو دسته به زبان ساده این هستش که در بازی‌های منصفانه نفر اول بازی رو شروع میکنه. از طرفی در بازی‌های نامنصفانه یا پارتیزانی برخی حرکات وجود داره که تنها یکی از دو طرف می‌تونه انجام بده. برای مثال بازی شطرنج رو در نظر بگیرید: بازیکن سفید نمی‌تونه مهره‌های سیاه رو جابجا کنه، به همین دلیل شطرنج یک بازی پارتیزانیه. در فهرست بالا تنها بازی منصفانه، بازی کوارتو است و باقی بازی‌ها همگی بازی‌های پارتیزانی هستن.

در کوارتو این رقیب شماست که تعیین می‌کنه شما چه مهره‌ای رو می‌بایست روی صفحه بازی بگذارید!

در این مجموعه از مقالات، بازی‌های ترکیبیاتیِ جدیدی – غیر از فهرست بالا – رو به شما معرفی خواهیم کرد. در عین حال سعی خواهیم کرد بین بازی‌هایی که در ایران در دسترس نیستن و بازی‌های “چاپ کن بازی کن” یا بازی‌های قلم کاغذی تعادلی برقرار کنیم و به تناسب از هر دو دسته بازی‌ای جدید به شما معرفی کنیم. و اما بازی این قسمت:

Catchup

اگر به خاطر داشته باشید چند وقت پیش درباره‌ی چالش طراحی بازی هزار ساله صحبت کردیم که رقابتی بود بین باز‌ی‌سازان برای طراحی بازی‌ای که بتونه هزار سال دیگه به یاد مونده و همچنان بازی بشه! بازی کچاپ یکی از فینالیست‌های این رقابت بود. کچاپ بازی‌ دونفره ست که در اون شما سنگ‌های سفید و سیاه رو روی یک صفحه (که در ابتدای بازی خالی است) قرار میدید.

ملزومات بازی

صفحه بازی رو از این پیوند دانلود کرده و پرینت کنید. در عین حال شما تعدادی مهره در دو رنگ مختلف نیاز دارید(30 عدد از یک رنگ و 31 عدد از رنگ دیگه). در عین حال اگر آیفون یا آی‌پد دارید، می‌تونید برنامه‌ی بازی رو از این پیوند دانلود کنید.

هدف از بازی

هدف از بازی اینه که در انتهای بازی (که تمامی سنگ‌ها روی صفحه بازی قرار گرفتند) بزرگترین گروه سنگ‌ها از آنِ شما باشه.

نمایی از صفحه بازی کچاپ

گروه

مجموعه‌ای از سنگ‌های همرنگِ متصل به هم که روی صفحه‌ی بازی قرار گرفتن. یک سنگِ تنها هم یک گروه به حساب میاد.

اندازه گروه

تعداد سنگ‌های داخل هر گروه نشان دهنده‌ی اندازه اون گروهه.

در عکس بالا سه گروه با اندازه‌های 2، 5 و 11 وجود داره.

خانه‌های بیضی شکل در اطراف صفحه نشان دهنده‌ی اندازه بزرگترین گروه هر بازیکنه. در شروع بازی یک مهره به رنگ خودتون روی عدد یک بگذارید و در ادامه‌ی بازی بعد از هر نوبت مهره خودتون رو به روی عدد متناظر با بزرگترین اندازه گروهتون منتقل کنید.

قوانین بازی

1) بازیکن سفید یک سنگ سفید روی صفحه بازی قرار میده.

2) از این به بعد (با شروع از بازیکن سیاه) بازیکن‌ها 1 یا 2 سنگ به رنگ خودشون روی صفحه بازی قرار میدن. شما تنها در صورتی میتونید 3 سنگ روی صفحه بازی قرار بدید که رقیب شما در نوبت خودش “پیشرفت” کرده باشه. پیشرفت به یکی از معانی زیره:

– اندازه بزرگترین گروه یک بازیکن از دیگری بیشتر شده باشه.

– اندازه بزرگترین گروه یک بازیکن که در نوبت پیش هم از دیگری بیشتر بوده، همچنان بیشتر باشه.

– اندازه بزرگترین گروه یک بازیکن (که پیش از این از دیگری کمتر بوده) مساوی بازیکن دیگه بشه.

3) پس از به پایان رسیدن نوبتِ شما، در صورتی که اندازه بزرگترین گروه شما بیشتر شده باشه، می‌بایست مهره خودتون رو به روی عدد متناظر با بزرگترین اندازه گروهتون منتقل کنید.

4) زمانی که صفحه بازی پُر بشه، بازی به اتمام رسیده و بازیکنی که بزرگترین گروه رو داشته باشه برنده بازیه. اگر دو بازیکن مساوی بودند، دومین اندازه بزرگترین گروه دو بازیکن رو مقایسه کنید. این کار رو انقدر ادامه بدید تا برنده بازی مشخص بشه.

همون طور که می‌بینید در کچاپ هر چقدر که به برنده شدن نزدیک میشید، رقیب شما قدرتمندتر میشه. معمولاً در این دست از بازی‌ها موقعیتی که مهره خود را در آن قرار میدید اهمیت داره اما در این بازی علاوه بر موقعیت، زمانبندی هم اهمیت ویژه‌ای داره.

کچاپ از اون دست از بازی‌هاییه که با ظرافت هر چه بیشتر، زیر قواعد و قوانین ساده، خودشون رو پنهان کردن و برخلاف ظاهر ساده‌ای که دارن، کاملاً استراتژیک هستن. به تعبیر معروف: «یادگیری بازی یک دقیقه بیشتر طول نمی‌کشه ولی استاد شدن در بازی، یک عمر طول می‌کشه.».

و اما در قسمت بعدی از این مجموعه از مقالات بازی‌ای رو معرفی خواهیم کرد که با این که کمتر از دو سال از انتشارش می‌گذره، تبدیل به یکی از محبوب‌ترین بازی‌های ترکیبیاتی شده.