کالبد شِـ‌بازی: پرتاب آجر، انتخاب بهینه و تقویم مایا‌ها

مقدمه

تا الان باید دیگه متوجه شده باشین که یکی از علایق شخصی بنده، ساخت و راه‌اندازی سری مطالب مرتبط هستن که به اسم مشخصی در قسمت‌های متنوع منتشر می‌شن. حالا لزوما تو هر سری مطالب زیادی نوشته نمی‌شه، ولی خب حداقل کلی موضوع باحال رو ناخونک می‌زنم. مشکل اینه که وقتی وارد عمق مطلب می‌شم می‌ترسم و این باعث می‌شه که دیر به دیر بشه مطلب جدیدی تو هرکدوم از این سری ها نوشت. بعد از بردگیم‌اکسپو، جاده‌خاکی و سه‌گانه‌ها، حالا دیگه وقتشه که یه سری جدید رو شروع کنیم، نه؟ این سری اسمش «کالبد شِـ‌بازی» هست و توش قراره مکانیسم‌های مختلف بازی‌ها رو معرفی کنیم.

مکانیسم بازی چیه؟ اصلا به من چه مکانیسم؟‌ ها؟ مگه من بیکارم بشینم این پرت و پلا‌ها رو بخونم؟

ما به عنوان مصرف‌ کننده‌های محصولات فرهنگی،‌ می‌تونیم میزان لذتی که می‌بریم رو با افزایش دانشمون نسبت به اون محصول فرهنگی بیشتر کنیم. مثلا می‌شه بدون اینکه هیچی راجع به سینما دونست هم از فیلم دیدن لذت برد، ولی خب اگه آدم حوصلشو داشته باشه و اطلاعاتشو راجع به سینما بیشتر کنه، می‌تونه از این‌که کارگردان فیلم‌های عجیبی مثل Following و Memento رفته سمت ساختن سری فیلم‌های بتمن به ذوق بیاد.

مکانیسم بازی، یا همان شلغم

درسته. مکانیسم در بازی‌های رومیزی، درست مثل شلغم میمونه تو سوپ سیب‌زمینی و شلغم. همونطور که غذاهایی که می‌خوریم تشکیل شده از مواد اولیه‌ای (شلغم) هستن که طی یک رسپی یا دستور‌العمل پخت (سوپ سیب‌زمینی و شلغم) با هم ترکیب می‌شن، بازی‌ها هم تشکیل شده از مجموعه قوانین‌ (مکانیسم‌)‌هایی هستن که طی پروسه‌ای (‌طراحی بازی) به یک بازی تبدیل شدن. نه؟ مثال خوبی نبود؟ خب بذارین اینطوری توضیح بدم:

«امیر رفت رستوران غذا خورد، خوردن این غذا باعث شد حال امیر بد بشه.»

«امیر رفت رستوران سوپ سیب‌زمینی و شلغم خورد، وجود شلغم در این غذا، باعث شد حال امیر بد بشه.»

اینکه ما راجع به مکانیسم بازی‌ها بدونیم، درست مثل حضور شلغم تو غذامون، می‌تونه باعث این بشه که از تجربه خوب یا بدمون نسبت به یه بازی درک بهتری داشته باشیم و بدونیم دفعه‌ی بعد اگه یه بازی توش شلغم داشت، حتما به سلیقه ما نمی‌خوره و بازی‌ کردن این بازی احتمالا حال ما رو بد می‌کنه.

فکر می‌کنم این مثال‌ها دیگه زیادی از کنترل من خارج شدن. قبول کنین دیگه، این موضوع خیلی جالبیه!

تقسیم کار یعنی انتخاب بیشتر

مکانیسم‌ای که قراره راجع بهش مثال‌های نامفهوم بزنم، مکانیسم تقسیم کار (Worker Placement) هست. تو خیلی از بازی‌ها، ما یک مهره داریم و با اون مهره که نماینده بازیکن تو زمین بازیه، حرکت می‌کنیم و تصمیمات مختلف می‌گیریم. حالا بعضی‌ بازی‌ها هم هستن که به شما چندین مهره می‌دن و تو هر راند بازی بهتون این شانس رو می‌دن که چند تا تصمیم مختلف بگیرین و با ترکیب کردن این تصمیمات بازی‌تون رو پیش ببرین.

ولی تو بازی‌های تقسیم کار، هر بازیکن بیشتر از یک کارگر داره و یک صفحه پر از انتخاب هم وسط میز هست. بازیکن‌ها به ترتیب با قرار دادن کارگرهاشون تو قسمت‌های مختلف صفحه بازی، تصمیم می‌گیرن که چکاری می‌خوان انجام بدن. مثلا برای برداشتن چوب، سنگ و طلا سه تا بخش مختلف روی صفحه اصلی هست و شما باید تصمیم بگیرین که الان برداشتن کدوم یکی از این منابع به شما کمک می‌کنه. اگه بازیکن اول گزینه طلا رو انتخاب کنه، بازیکن بعدی باید از بین چوب یا سنگ یکی رو انتخاب کنه.

عصر پارینه‌سنگی، ارباب واتردیپ و قهرمانان میدگارد

اولین بازی‌ای که تو این سبک می‌تونم بهتون پیشنهاد کنم بازی Stone Age هست. این بازی که توسط برند برونهافر تو سال ۲۰۰۸ طراحی شده، بازیکن‌ها رو توی دنیای پارینه سنگی قرار می‌ده. هر بازیکن یه قبیله داره و هدف اینه که با جمع کردن منابع مختلف ساختمان‌ها و کارت‌های مختلف بخرین و امتیاز بگیرین. نکته‌ای که Stone Age رو باحال می‌کنه استفاده هوشمندانش از تاس تو بازیه. شما با قرار دادن تعداد کارگرهای بیشتر سر یک کار، تعداد تاس‌هایی که میریزین، یعنی شانستون برای بدست آوردن منابع رو بیشتر می‌کنین. این خیلی جالبه چون هم هیجان تاس ریختن رو تو خودش داره و هم میشه با برنامه‌ریزی این شانس رو تو بازی مدیریت و مهار کرد.

اون قدیم قدیما راجع به این بازی یه ویدئو هم ساخته بودیم که به شرح راجع بهش حرف زدیم.

بازی بعدی بازی Lords of Waterdeep هست که یکی از استانداردترین، منطقی‌ترین و شیرین‌ترین بازی‌های سبک تقسیم کار به حساب میاد. به نظر من این بازی می‌تونه حتی به عنوان تعریف اصلی این سبک بازی شناخته بشه چون همه خصوصیات اولیه و اصولی این سبک بازی‌ها رو داره. شما منابع مختلف بدست میارین، تا Quest‌های مختلف رو انجام بدین و امتیاز بگیرین. کارت‌هایی هم به اسم کارت‌های Intrigue تو بازی هست که با بازی‌ کردنشون می‌تونین قدرت‌های بیشتری بگیرین یا برنامه‌های بازیکن‌های دیگه رو خراب کنین. خیلی بازی خوبیه و میشه بارها و بارها بازیش کرد و خسته نشد. برخلاف Stone Age اینجا خبری از تاس نیست و همه‌چیز رو استراتژی و تصمیمات شما تعیین می‌کنه.

و حالا Champions of Midgard. بازی‌ای که با موفقت تونست نکات مثبت دو بازی Stone Age و Lords of Waterdeep رو باهم ترکیب کنه و به یه بازی کلاسیک تو سبک بازی‌های تقسیم کار تبدیل بشه. تو این بازی شما با جمع کردن منابع و بدست آوردن نیرو‌های جنگی مختلف، سعی دارین موجودات پلید Midgard رو شکست بدین و امتیاز کسب کنین. این بازی قسمت تصمیم‌گیری و برنامه ریزی رو مثل واتردیپ کلاسیک پیش می‌ره و تاس انداختن رو به قسمت جنگ اختصاص می‌ده که خب خیلی جذاب‌تر و منطقی‌تره.

هر سه بازی‌ای که معرفی شد بازی‌های فوق‌‌العاده‌ای هستن ولی اگه فقط بخاین یکیشو بخرین،‌ Champions of Midgard گزینه برنده‌ است.

کمه، کمه… انتخابهام خیلی کمه!

یکی از زیباترین ویژگی‌های بازی‌های سبک تقسیم کار تعداد انتخاب‌های زیادی هستن که در هر لحظه از بازی دارین. اگه یه دوجین انتخاب براتون کم و محدود کننده‌س، میتونین برین سراغ بازی‌های استاد بزرگ این سبک بازی، یعنی Uwe Rosenberg. تو بازی‌های Caverna و Feast for Odin روزنبرگ نشون می‌ده که می‌تونه تعداد انتخاب‌هاش شما رو به بی‌نهایت نزدیک کنه و تجربه‌ای که می‌شه از یک بازی سبک تقسیم‌ کار داشت رو  با کیفیت‌تر کنه. این دو بازی که هردوشون تقریبا بازی‌های کلاسیک‌ای در سبک تقسیم کار حساب می‌شن، شمارو با مفاهیمی مثل کشاورزی، دامداری و غذا دادن به یه جماعت گشنه درگیر می‌کنن. ترکیب این موضوع با تعداد فوق‌العاده زیاد انتخاب‌های شما در هر بازی، باعث می‌شه که این بازی‌ها عمر مفید خیلی بالایی داشته باشن و تا مدت‌ها تو قفسه‌تون بمونن.

اینکه خیلی آسونه، پیچیده‌تر می‌خوام، پیچیده‌تر…!

حرفایی که زدم اصلا به این معنی نیست که همه این بازی‌ها مثل هم هستن و بازی‌های آسونی هستن. می‌خواین بازی‌ای باشه که خیلی مخ بسوزونه و فکر شما رو تا جایی که می‌تونین درگیر کنه؟‌

می‌تونین بازی Manhattan Project رو امتحان کنین. تو این بازی کارگرای شما تحصیلات مختلف دارن. اینکه کدوم کارگر رو کجا قرار بدین قسمت بزرگی از بازی رو تشکیل می‌ده. درسته که این کارگر رو فرستادین تا تحصیلات عالیه کنه و پژوهشگر بشه، ولی الان یه سری آجر مونده که باید جابه‌جا شه و شاید بهتر باشه عینکش رو در بیاره و آستین‌هاش رو بالا بزنه.

می‌تونین هم برین سراغ بازی Orleans. تو این بازی هر بازیکن یه کیسه داره و کارگر‌هاش رو می‌ریزه توی اون کیسه. تو هر راند بازی یک تعدادی از کارگرهاتون رو رندوم از توی کیسه در میارین و ازشون استفاده می‌کنین. کارگر‌ها هم انواع مختلفی دارن و شما باید به این فکر کنین که از هر نوع کارگر چندتا تو کیسه دارین و با توجه به نیاز الانتون، احتمال بیرون اومدن چه کارگری رو بیشتر کنین.

اگه بازم بنظرتون آسون میاد می‌تونین تو تقویم مایاها فضولی کنین. بازی Tzolk’in شما رو میذاره درست وسط تقویم مایاها. صفحه بازی یک سری چرغ دنده عجیب داره و شما باید تصمیماتتون رو از چند نوبت قبل با هم هماهنگ کنین، چون بر خلاف بازی‌های دیگه ( که معمولا موقع قرار دادن کارگر روی صفحه کارتون رو انجام میدین )، تو این بازی موقع برداشتن کارگر از روی صفحه کارتون رو انجام میدین هر نوبت که میگذره حرکت چرخ‌دنده‌ها موقعیت کارگرهایی که قبلا گذاشتین رو تغییر میدن!

در نهایت هم باید بگم که وجود این مکانیسم در یک بازی، نوید یک بازی پر استراتژی، فکر و برنامه‌ریزی رو میده که نه تنها باید به بهترین گزینه‌های خودتون فکر کنین، باید به کاری که دیگران می‌کنن هم توجه کنین و سعی کنین برنامه‌های دیگران رو هم خراب کنین. معمولا بازی‌های این سبک فکر زیادی می‌بره و برای کسانی که خارش مغز گرفتن توصیه می‌شه.