جنگ‌های کوچک

داستان چیه؟

فرقی نمی‌کنه که بازی رومیزی و بردگیم بازی کرده باشین، یا تمام عمرتون پای کامپیوتر و کنسول گذشته باشه. به احتمال زیاد بازی جنگی (وارگیم) بازی کرده یا حداقل دیدین. از «ریسک» و «وارهمر» گرفته تا بازی‌های شرکت «پارادوکس اینتراکتیو» (Paradox Interactive)، مثل Europa Universalis یا Hearts of Iron. خیلی از قواعدی که امروز در این بازی‌ها ابتدایی و شاید هم بدیهی به نظر میاد، اول بار سال 1913 (بعله، بیش از صد سال پیش) در کتاب «جنگ‌های کوچک» (Little Wars) توسط «اچ. جی. ولز» گردآوری و تدوین شده.

«ولز» در حال اندازه گیری فاصله با یک رشته نخی. کاری که کمابیش در بسیاری از بازی‌های جنگی رومیزی امروزین هم وجود داره. تصویر برگرفته است از روزنامه London News در سال 1913.

قبل از این که بریم سر اصل مطلب:

«اچ. جی. ولز» دیگه کیه؟

این اسامی براتون آشناست؟ «مرد نامرئی»، «جنگ دنیاها»، «جزیره دکتر مورو». همه این‌ها داستان‌های علمی-تخیلی «ولز» هستن که به فارسی ترجمه شدن. اقتباس‌های سینمایی زیادی هم از آثارش صورت گرفته. شاید معروف‌ترینش فیلم «جنگ دنیاها» به کارگردانی «استیون اسپیلبرگ» و با بازیگری «تام کروز» در سال 2005 باشه.

پوستر فیلم سینمایی «جنگ جهان‌ها»

علاوه بر اینا «ولز» در سال 1903 ساخته شدن تانک‌ها رو پیش بینی کرد (اولین تانک در جنگ جهانی اول مورد استفاده قرار گرفت). در سال 1914 به وجود آمدن «بمب اتم» و  چهار ماه قبل از شروع جنگ جهانی دوم، وقوع اون رو پیش بینی کرد…

و اما اصل داستان

به گفته خود «ولز»، یک شب بعد از شام که با رفیق گرمابه و گلستان خودش «جروم ک. جروم» (نویسنده کتاب مشهور «سه مرد در یک قایق») وقت تلف می‌کردن، شروع می‌کنن به شلیک کردن با یک توپ جنگی اسباب بازی به سربازان فلزی و فی‌البداهه یک بازی رقابتی از همین سرگرمی ساده می‌سازن. در ادامه «ولز» متقاعد میشه که تنوع بازی رو بیشتر و قواعد بازی رو مکتوب کنه. نتیجه میشه بازی و کتاب «جنگ‌های کوچک».

«ولز» و رفقا در حال بازی. تصاویر برگرفته است از کتاب «جنگ‌های کوچک».

قبل از این که به خود بازی بپردازیم، این رو باید بگم که «ولز» اولین کسی نیست که بازی جنگی ساخته. از شطرنج که بگذریم، در قرن نوزدهم افسران پروسی، با اهداف آموزشی، بازی ساختن به نام Kriegsspiel که در زبان آلمانی دقیقاً به معنای «بازی جنگی» است. کاری که «ولز» کرد این بود که با استفاده از اسباب بازی‌ها، بعضاً دست ساز، یک سرگرمی جدید رو پایه گذاشت که بعدها به Miniature Wargaming شهرت یافت. حالا تنها این ارتشیان نیستند که برای آموزش از بازی‌های جنگی استفاده می‌کنن، بلکه شهروندان عادی هم از تجربه این بازی‌ها حظ وافر می‌برن.

بازی Kriegsspiel اصلی ساخته شده در سال 1812 که در حال حاضر در کاخ شارلوتنبورگ واقع در شهر برلین آلمان نگهداری میشه.

حالا بازیش چطوریه؟

بدون این که بخوام وارد جزییات بشم، کلیات بازی بر این قراره:

نیروها بر سه دسته هستند: سربازان پیاده، سواره نظام و توپخانه. سرباز در هر حرکت حداکثر 30 سانتی‌متر (تقریباً معادل یک فوت) جابجا میشه، سواره نظام 60 سانتی‌متر (دو فوت) و توپخانه تنها در صورتی می‌تونه حرکت یا شلیک بکنه که حداقل چهار نیروی نظامی خودی، در کمتر از دو متری اون حضور داشته باشن. قوانین شلیک توپخانه جزییات زیادی داره، ولی علی الحساب کافی است بدونید که در این بازی توپخانه واقعاً پرتابه‌ای رو شلیک می‌کنه و اگه این پرتابه به سرباز دشمن اصابت کنه و باعث بشه سرباز از حالت ایستاده خارج بشه (زمین بخوره)، به هلاکت رسیده. جز این، قوانینی برای درگیری تن به تن و گرفتن اسیر و آزادسازی اسیر هم در بازی هست.

شرایط پایان بازی هم متغیر و قابل انتخابه: هر کسی به 100 امتیاز برسه، برنده بازی است. در این حالت، 10 امتیاز برای هر توپخانه تحت کنترل در نظر گرفته میشه، 1/5 امتیاز برای هر سواره نظام، 1 امتیاز برای هر سرباز پیاده زنده که اسیر نشده و 0/5 امتیاز برای هر سرباز اسیر شده. در حالت دوم، زمانی که سه عدد از نیروهای طرف اول به پشت جبهه (خط فرضی) طرف دوم برسن، طرف دوم تنها 6 حرکت فرصت داره تا نیروهای خودش رو به پشت جبهه منتقل کنه. در پایان شش حرکت، تمامی نیروهای باقیمانده طرف دوم در خط مقدم، تسلیم شده، اسیر میشن و مثل حالت قبل امتیاز شماری میشه. جز این دو موردی که گفتیم، حالت سومی هم وجود داره که بازی نامتوازن است. به این معنی که یک طرف در حالت تدافعی قرار گرفته و تنها 2/3 طرف مقابل نیرو داره…

راستی در مورد ابعاد «میدان جنگ» و تعداد نیروها هم باید بگم که در یک زمین مربعی شکل 6×6 متر، طرفین هر کدام می‌توانند با 200 سرباز و سواره نظام، و 6 عدد توپخانه شروع به بازی کنند. قواعد کامل بازی رو می‌تونید در این پیوند مطالعه کنید.

«جنگ‌های کوچک » در باغ و بوستان

موخره

در انتها باید بگم که بازی «جنگ‌های کوچک» همچنان بعد از گذشت بیش از صد سال طرفداران خودش رو داره و در حاشیه نمایشگاه‌های مختلف بازی‌های رومیزی، بازی میشه. در عین حال، کتاب «جنگ‌های کوچک» تنها یک کتابچه قوانین بازی نیست، بلکه روند طراحی بازی در اون شرح داده شده، به همراه تصویرسازی و عکس‌های مختلف از بازی و نگارنده آن در حال بازی (یک نمونه رو بالاتر با هم دیدیم). برای مثال، «ولز» توضیح میده که در ابتدا از «شیر یا خط» برای مشخص کردن نتیجه جنگ‌های تن به تن استفاده می‌کنه، ولی بعد از این که یک سرباز پیاده بیست جنگ رو پیاپی میبره، نظرش عوض میشه! جز این، نثر خاص و شیوای «ولز» هم جای خود داره. در انتهای مقاله بخش کوچکی از نثر کتاب رو ضمیمه کردم تا در صورت علاقه‌مندی بخوانید و خودتان قضاوت کنید. کتاب رو می‌تونید از این پیوند دانلود کرده، یا اگه اهل کتاب صوتی هستید، در این پیوند گوش کنید.

صفحاتی از کتاب «جنگ‌های کوچک»

و در پایان این هم نقل قولی از کتاب «جنگ‌های کوچک»:

“And suddenly your author changes. He changes into what perhaps he might have been under different circumstances. His inky ringers become large, manly hands, his drooping scholastic back stiffens, his elbows go out, his etiolated complexion corrugates and darkens, his moustaches increase and grow and spread, and curl up horribly ; a large, red scar, a sabre cut, grows lurid over one eye. He expands all over he expands. He clears his throat startlingly, lugs at the still growing ends of his moustache, and says, with just a faint and fading doubt in his voice as to whether he can do it, “Yas, Sir!”