وقتی از بازی رومیزی حرف میزنم از چی حرف میزنم؟

كنفرانس ماهانه جی دی ایكس كه هر ماه به همت انستیتوی بازیسازی برگزار میشه این ماه یه فرق كوچك با برنامه های دیگه داشت. اونم حضور رومیز و بازیهای كاملا آنالوگ در فضای یه كنفرانس دیجیتال بود. توی این برنامه كه آغازكننده مراسم هم بود امیر سلامتی و كامبیز سیروس بخت با سرسختی تلاش داشتن تا عشاق بازیهای ویدیویی رو متوجه این موضوع كنند كه چرا واقعا بازیهای رومیزی مهمند؟ و چرا این صنعت توی دنیا انقدر رو به رشد و گسترشه؟ و اینكه اصلا قرار نیست ما بازیهای ویدیویی رو كنار بذاریم تا بورد گیم بازی كنیم! فقط قراره با یه دنیای بی انتها و شگفت آور آشنا شیم كه متفاوت ترین و انسانی ترین نوع سرگرمی رو برای ما به ارمغان میاره و البته و مهمتر از همه اینکه پول ساز هم هست! اگه برای شما هم این موضوع جالبه حتما ادامه مطلب، كه بخش اول این كنفرانسه و توسط امیر سلامتی ارائه شده، رو بخونین .

وقتی از بازی رومیزی حرف میزنم از چی حرف میزنم؟

یكی از سخت ترین كارهای دنیا اینه كه بخوای بازیهای رومیزی رو برای كسایی كه باهاش آشنا نیستن توضیح بدی. اول از توصیف یه دنیا شروع میكنی و میرسی به تاس و كارت و توكن و ژتون و اینا. ولی به محض اینكه میگی صفحه داره و مهره، طرف با رضایتمندی میگه: “آهااااا منچ!” خب البته این اولشه. چون در ادامه میگه: “برد گیم؟!؟ الان قرن بیست و یكمه، در جریان هستی؟ اسمارت فون و پی اس فور و اینترنت پرسرعت… چی میخای هنوز چسبیدی به یه مشت كارت و تاس و كاغذ و چسب؟”

انصافا این منچه؟ نه جدا؟؟ نه خداییش؟؟؟

خب این سوالات معمولا همه رو فكر فرو میبره. واقعا چرا هنوز ما و میلیونها آدم مثل ما به بازیهای رومیزی برمیگردن؟ چرا پس با وجود چنین رقبای قدری این صنعت روز به روز بیشتر رشد میكنه و شكوفاتر و پر سودتر میشه؟ جواب در نوع تجربه متفاوتیه كه این شكل سرگرمی ارائه میده. بازیهای رومیزی یك تجربه جمعی میسازن نه یك تجربه فردی. در واقع تجربه ای كه بین تمام افرادی كه دور میز نشستن مشتركه. رسانه اصلی توی این بازیها، خود آدمها هستن. بازی صرفا به غنی تر شدن این تجربه كمك میكنه. یه تجربه مشترك خاطره ساز كه تمام جوانبش قابل لمس و واقعیه. میخندی، صحبت میكنی، بلوف میزنی، تهدید میكنی، دفاع میكنی و… معاشرت میكنی. بازی رومیزی تمام اتفاقاتش واقعیه. پس وقتی از یه بازی رومیزی صحبت میكنیم داریم از یه تجربه جمعی مشترك خاطره ساز صحبت میكنیم كه كاملا عینی و قابل لمسه و خب میشه توش تاس ریخت!!

تجربه جمعی مشترک و خاطره سازی که میشه توش حرف هم زد

بازیهای رومیزی سرشار از سورپریزن. هر بازی اتفاق جدیدی در دل خودش داره و به یه روشی فضای بازی رو به شما القا میکنه. مثلا در بازی افسانه های آندور که یه بازی حماسی با تم فانتزیه، بازیكنا باید با همكاری هم ماموریتها رو با موفقیت به اتمام برسونن. در مبارزات که با تاس انجام میشه، اگر شمشیر یا تبر داشته باشین، باید كل تاسهاتو بریزی و بعد عدد بزرگ رو انتخاب كنی. اما اگه كماندار باشی قضیه فرق میكنه. باید تاسهاتو دونه دونه بندازی. انگار كه داری تیرهاتو تك تك از چله كمون رها میكنی. تکنیکها و مکانیکهایی از این دست به درگیر شدن بازیکنا در بازی کمک شایانی میکنه.

بازی افسانه های آندور… گروه دلاوران در محاصره مشتی قلدر

در بازی اسکیپ (برای كوتاه شدن توضیح ارجاعتون میدم به ویدیوی این بازی كه قبلا تهیه شده) تعدادی نفرین در اتاقها هست که به محض ورود به اتاق اسیرش میشی. یكیش اینه كه تا زمانی كه نفرین پابرجاست باید ساكت باشی و حرف نزنی، و خب توی همچین بازی این یه شكنجه واقعیه! نفرین دیگه اینه كه باید یه دستتو بالا نگه داری و با اون دستت تاس بریزی كه این هم كم از شكنجه نداره! یا نفرین دیگه اینه كه اگه تاست بیفته از روی میز حق نداری برش داری… تمام این اتفاقات باعث میشن كه تجربه بازی بزرگ و بزرگتر بشه. طوری كه بازیكنا رو در احاطه خودش بگیره و فضا رو برای خودش كنه.

بازی فرار از معبد… خودش کم استرس داره این نفرینها هم اضافه میشه

ما در عصر طلایی بازیهای رومیزی هستیم!

خب حقیقت اینه كه این یه نظر شخصی نیست. در واقع یه عده منتقد و كارشناس شناخته شده بر اساس یه سری مدرك و عدد و رقم این نتیجه رو گرفتن كه دومین عصر طلایی بازیهای رومیزی از حدود سال 2010 به اینور شروع شده (دوره اول مربوط میشه به اواخر دهه نود به بعد). دلایلی كه باعث میشه این عصر طلایی باشه ایناس:

– پیشرفت در طراحی : بازیها این روزها به لحاظ طراحی قوانین خیلی رشد كردن، انعطاف پذیرتر ، عمیقتر، غنی تر و شسته رفته تر شده ان. در كنار این مساله بازیكنها هم شدیدا رشد كردن. بازیهایی كه این روزها در دسته بندی بازیهای خانوادگی قرار میگیرن تا چند سال قبل بازیهای سنگین حساب میشدن و فقط گیمرها میرفتن سراغشون. پیشرفت طراحی منجر به گسترش دیدگاه ها در محصولات هم شده، طوری كه امروز تقریبا برای هر تم و مضمونی چندین و چند مدل بازی هست. مهم نیست سلیقتون چیه و چقدر تا حالا بازی كردین، بدون شك صدها بازی مناسب شما اون بیرون توی قفسه انتظارتون رو میكشه.

-پیشرفت در كیفیت : خب این هم از مواردیه كه دیگه اظهر من الشمسه. كافیه نسخه های مختلف یه بازی در چند سال گذشته رو ببینین تا معلوم بشه كه چقدر به لحاظ ساخت این صنعت پیشرفت داشته. از قطعات چوبی و پلاستیكی گرفته تا كارتها و صفحه و اجزا و اكشن فیگورها و بسته بندی و غیره همه روز به روز در حال پیشرفت و بهتر شدن هستند. در كنار اینها توان بالای تولیدی به طراحی بازی هم كمك شایانی كرده. این روزها بازیهایی مثل کالت اکسپرس رو میبینیم كه در نگاه اول كل تصور سنتی كه از بازیهای رومیزی (به عنوان یك مجموعه تخت شامل صفحه و مهره) داشتیم رو از بین میبرن. بازیهایی كه كلا سه بعدی هستن، یا اجزایی دارن كه طرز كارشون كاملا جدیده. تمام اینها دنیای بازیهای رومیزی رو تبدیل كرده به دنیایی كه هر روز میشه منتظر سورپریز جدیدی ازش بود.

– پیشرفت هنری : تصویرسازیهای بی نظیر و آیكون گرافیها و گرافیك و چیدمان هر روز در بازیهای رومیزی در حال رشد بوده. با اینكه جاهایی به ویدیوگیم هم نزدیك شده ولی همچنان زبان و تنوع خودش رو حفظ كرده. تا جاییكه بعضی از این بازیها تبدیل به یه اثر هنری شدن. تفاوت و شخصیت سبكهای مختلف (بازیهای اروپایی، آمریكایی و ژاپنی و غیره) در طراحی هنریشون به بلوغ رسیدن. پیشرفت هنری، هنرمندها رو هم داره به سمت خودش جذب میكنه. جذابیت انکارناپذیر دیده و لمس شدن اثر هنری از نزدیك (و نه از صفحه مانیتور و تلویزیون) برای بسیاری از هنرمندها اغوا كننده و جذابه.

– بازار بزرگ : پول! پول! پول! این صنعت روز به روز داره پولسازتر میشه. با رشد اقتصادی 40٪ در سال گذشته، در حال حاضر سالانه در دنیا ١٢٠٠ بازی جدید منتشر میشه! و این فقط آمار ناشرین و بازیهای جدیده، نه بازیهایی كه دوباره چاپ میشن و نه حتی بسته های الحاقی و نه حتی بازیهای كیك استارتر!سیستم های حمایتی و مستقل در چند سال گذشته جریان و موج بزرگی برای این بازیها ایجاد كردن. مثلا طبق آمار خود كیك استارتر بازیهای رومیزی در سالهای گذشته بیشتر از هر چیز دیگه ای در این مجموعه ها حمایت شده اند! اونهم نه با رقمهای پایین، كه با اعداد نجومی. مثل بازی «بچه گربه های انتحاری» كه كلا چیزی جز ٥٠ تا كارت نیست، ولی ركورد ٩ میلیون دلاری رو در كیك استارتر به جا گذاشته! و این در حالیه که تولید بازی رومیزی با زیر ۱۵۰۰۰دلار امکان پذیره! چنین موج بزرگی هنوز وارد ایران نشده، ولی طبق معمول میشه پیش بینی كرد كه با چند سال تاخیر بالاخره این اتفاق بیفته.

– تلفیق با دنیای دیجیتال : غیر از تبدیل شدن بازیهای معروفی كه میشناسیم به نسخه دیجیتالی، بازیهایی هم هستن كه این همجوشی رو یه شكلهای خلاقانه تری استفاده میكنن. مثلا در بازی كیمیاگران بازیكنا با استفاده از دوربین موبایلشون و كمك گرفتن از آپ بازی میتونن بفهمن كه محلولی كه درست كردن به چه دردی میخوره! در غیر اینصورت باید دست به دامن یه نفر بشن كه تا آخر بازی اون بغل بشینه و دونه دونه محلولها رو چك كنه!! یا توی بازی دنیای یوهو، وقتی شما جعبه بازی رو باز میكنین تنها چیزی كه میبینین یه صفحه است! در واقع نقشه دریاست، و مهره های بازی قراره موبایلهای شما باشن كه روی صفحه حركت میكنن و به هم حمله میكنن و گنج ها رو تصاحب میكنن! هر روز در دنیای مابین دیجیتال و آنالوگ این بازیها اتفاقاتی رخ میده. اتفاقاتی كه نویدبخش آینده درخشانی برای بازیهای رومیزیه.

با توجه به وسعت مطالب مطرح شده بالا، میشه گفت وقتی از بازیهای رومیزی حرف میزنیم، در واقع داریم از یه دنیای بی انتها صحبت میكنیم كه نه تنها فقط مربوط به گذشته نیست، و حتی حال رو تسخیر كرده، بلكه آینده خیلی پربارتری هم پیش روشه. پس پیش به سوی فردا…

بخش دوم

بخش دوم كنفرانس، صحبتهای كامبیز سیروس بخت، پیرامون ارتباط بازیهای ویدیویی و بازیهای رومیزی بود. و در ادامه به معرفی منابعی بدردخور برای طراحان بازی تازه کار و کهنه کار پرداخت. معرفی ولادا کواتیل طراح معروف اهل چک، که در هر دو زمینه بازیهای ویدیویی و دیجیتالی خوش درخشیده، و معرفی ابزارهایی کارآمد برای دیزاین بازی رومیزی نیز در ادامه مطرح شد. بادداشت مفصل تری از صحبتهای کامبیز در دست نگارشه که به زودی در سایت قرار میگیره.